WEEK 5 | ukisok8

WEEK 5: History - The Stuarts
& the Commonwealth

QUESTIONS OF THE DAY:

DAY 29:

Wiemy już, że Elżbieta I umarła bezpotomnie w marcu 1603 roku, kończąc w ten sposób panowanie Tudorów na angielskim tronie. Na swojego następcę wyznaczyła - co za ironia! - syna Marii Królowej Szkotów, którą lata wcześniej skazała na śmierć w obawie, by ta nie sięgnęła po jej koronę... Popatrzcie tylko, jak historia potrafi z człowieka zakpić...

Tak więc kolejna karta w dziejach Anglii - Stuartowie. Ponieważ zasiadali jednocześnie na tronach Anglii i Szkocji, już pierwsi z nich zaczęli tytułować się Królami Wielkiej Brytanii (choć do oficjalnego połączenia tych dwóch krajów brakowało jeszcze stu lat). My też będziemy w związku z tym używać już teraz tego terminu.

No to mamy na tronie Jakuba I Stuarta. Panował długo i przyniósł Anglii wyczekiwany od dawna pokój. Chyba trzeba go zapamiętać z dwóch wydarzeń (można z większej liczby, ale te dwa - obowiązkowo).

29.1 Pierwsze wydarzenie, mające miejsce prawie dokładnie 2,5 roku po przybyciu Jakuba I do Londynu, do dziś obchodzone jest w Brytanii z takim oto obowiązkowym gadżetem:

a. Jak nazywało się to wydarzenie? Był to Spisek Prochowy

(Gunpowder Plot), dziś upamiętniany jako Dzień Guya Fawkesa lub

Noc Ognisk, lub Noc Fajerwerków.

b. Kiedy miało miejsce (dd-mm-rrrr) 5 listopada 1605 roku.

c. Jak nazywał się jego organizator? Autorem pomysłu był przywódca

radykalnych katolików, Robert Catesby, a samo wniesienie i podpalenie

(niedoszłe) prochu organizaował Guy Fawkes, którego przyłapano i stał

się "twarzą" całego tego spisku.

d. Co chciał wraz ze swoimi towarzyszami osiągnąć? Spiskowcy

planowali zabicie króla Jakuba I, który zawiódł ich oczekiwania i kontynuował religijną politykę swojej poprzedniczki, Elżbiety I.

29.2. Drugie wydarzenie zabierze nas z powrotem do Plymouth, gdzie dopiero co podziawialiśmy Francisa Drake'a wypatrującego okrętów Armady.

Z miejsca pokazanego na zdjęciu, 15 (bez dwóch miesięcy) lat po wydarzeniach z poprzedniego pytania, wypłynął pewien statek, rozpoczynajc zupełnie nowy rozdział w dziejach świata.

a. Jak się nazywał ten statek? Mayflower

b. Ilu miał pasażerów? 102, reszta to załoga

c. Kim byli jego pasażerowie? purytańskimi separatystami -
radykałami, których nazwano po latach 'Pielgrzymami' i
"Ojcami Pielgrzymami" .

d. Dokąd dopłynął? do wybrzeży Ameryki Północnej, na
wysokości dzisiejszego stanu Massachusetts. Był to
początek angielskich kolonii w Ameryce, a więc - zaczątek
Stanów Zjednoczonych.

DAY 30:

30.1 Wysłuchaj tej piosenki Jacka Kaczmarskiego.

a. Kim są jej dwaj bohaterowie - podaj ich imiona (i nazwiska).

Król Karol I Stuart i Oliver Cromwell

b. O jakich dwóch wydarzeniach związanych z każdym z nich jest mowa w piosence?

O ścięciu króla Karola I

i mianowaniu Olivera Cromwella Lordem Protektorem.

c. W którym roku doszło do pierwszego, a w którym do drugiego z tych wydarzeń
(podpowiedź: dzieli je prawie pięć lat)?

styczeń1649 - grudzień 1653.

30.2. Okres poprzedzający pierwsze z wydarzeń z poprzedniego pytania to seria zbrojnych konfliktów, znanych jako ANGIELSKA WOJNA DOMOWA (a).

Ścierały się w jej trakcie dwie siły, z których jedną byli rojaliści,
a drugą parlamentarzyści (b).

Ze względu na styl czesania się, pierwszych nazywano kawalerami,

a drugich okrągłogłowymi (c).

Idą na Londyn! Idą purytanie!
Siłą ich czystość czyli lęk przed grzechem.
Lęk rodzi wściekłość, a wściekłość - powstanie
Idą pokonać chrześcijan - chrześcijanie.
Mgłą dysząc zamiast oddechem.

Broni się grzeszny król i pomazaniec.
Nie tyle władzy żal mu, co zasady.
Żal płynie z winy, a z winy - kajanie.
Lecz nie kajania pragną purytanie:
Muszą dowody mieć - zdrady.

Dowodem - zdrada. Ów zdrajca zdradzony
Przez własne siły, (te na które liczył) -
Nie może przecież zachować korony,
Skoro przez Boga został osądzony,
I sądzą go jego stronnicy.

Jak zwykle chaos jest przy tym i zamęt,
Ulica prawdę waży i rozdziela,
O swoją przyszłość troszczy się parlament,
Skazaniec łzawy szkicuje testament -
Z myślą o losie Cromwella.

Turla się głowa królewska pod stopy.
Sprawiedliwości stało się więc zadość.
Dla zniewolonej wzór to Europy:
Szafot wszak biskup w końcu sam pokropił
I wielka nastała radość!

Wszystko to rankiem nadziei i wiary,
Gdy strach i skrucha były zmian motorem.
Wieczorem Cromwell rozpędza parlament,
Sam się mianuje Lordem Protektorem:
Ofiara własnej ofiary.

Idą na Londyn! Idą purytanie!

DAY 31:

31.1 W okresie po egzekucji króla Karola I Anglia stała się republiką, którą sprawcy rewolucji nazwali "Commonwealth of England". Ale ich przeciwnicy, a zwolennicy monarchii, woleli ten czas nazywać inaczej, w sposób sugerujący, że prawowici monarchowie jeszcze wrócą na tron.

Jak brzmi ta nazwa? Podaj jej nazwę pochodzącą z łaciny oraz tłumaczenie polskie.

Było to Interregnum - czyli bezkrólewie (a raczej 'międzykrólewie':), czyli czas między panowaniem jednego a drugiego króla)

31.2. Po tym, jak Stuartowie powrócili na tron w postaci Karola II, syna ściętego w 1649 roku monarchy, nastąpiły rozrachunki z winnymi obalenia monarchii i śmierci króla.

Jakiego rodzaju karę wymierzono Oliverowi Cromwellowi, głównemu sprawcy
wszystkich problemów?*

W momencie powrotu syna Karola I i koronowania go jako Karola II Oliver Cromwell już nie żył, co nie oznacza, że ominęła go kara. Jego zwłoki zostały wywleczone z grobu, zakute w łańcuchy i powieszone, a następnie wrzucone do zbiorowej mogiły. Odciętą wcześniej głowę wystawiono na widok publiczny na palu przed Gmachem Parlamentu.

DAY 32:

Mamy więc Karola II, trzeciego Stuarta. Pierwsza dekada jego panowania upłynęła pod znakiem ciężkich doświadczeń.

Dziś śladem po tych wydarzeniach są dziecięce rymowanki i piosenki.

32.1Z jakimi wydarzeniami z czasów Karola II łączą się te dwie? Podajcie nazwy oraz daty tych wydarzeń.

Folkloroznawcy spierają się o znaczenie i pochodzenie tej pierwszej. Znajdziecie

informacje, że rymowanka a. pochodzi z lat późniejszych, ale są też przekazy, że jej pierwsze wersje mogły powstać mniewięcej w tamtych czasach - tak czy owak,

z jakim wydarzeniem łączą tę rymowankę jeśli nie fakty, to chociaż popularne mity?

a. Londyńska zaraza - 1665 b. Wielki Pożar Londynu - IX 1666

32.2.

Które wydarzenie:

a). pomogło uporać się z konsekwencjami drugiego?

Wielki Pożar razem z budynkami zlikwidował zarazki dżumy i roznoszące je gryzonie.

b). przyniosło więcej ofiar? Zdecydowanie zaraza - mogła zabić nawet do stu tysięcy osób, podczas gdy w pożarze zginęło zaledwie kilka.

c). doprowadziło w efekcie do czegoś dobrego? Wielki Pożar, zniszczywszy większość starych, brudnych, drewnianych budowli, doprowadził do konieczności odbudowania miasta prawie od zera. Skorzystano z tej okazji i wybudowano go z nowych materiałów, według nowych zasad - Londyn stał się najnowocześniejszą stolicą Europy.

DAY 34:

34.1 Karol II - jak już się to przydarzało jego poprzednikom - nie zaznał radości ojcostwa i po jego śmierci tron przypadł młodszemu bratu, Jakubowi II. Jakub miał kilkoro dzieci, do tego - co w tamtych czasach najważniejsze - miał też ślubnego syna, który dożył słusznego wieku w dobrym zdrowiu fizycznym i psychicznym.

Jak nazywało się wydarzenie, w efekcie którego syn ten nigdy nie zasiadł na tronie?

I kto panował po Jakubie II?

Wydarzeniem tym była tzw. CHWALEBNA REWOLUCJA (the Glorious Revolution 1688), która w bezkrwawy sposób pozbawiła Jakuba II tronu, a posadziła na nim jego córkę, MARIĘ II razem z jej mężem, WILHELMEM III ORAŃSKIM (sprawowali władzę łącznie na równych prawach - to bardzo rzadki przypadek).

Rewolucja ta doprowadziła do podpisania przez Wilhelma Deklaracji Praw, która między innymi wykluczała katolików z kolejki do tronu (co potem potwierdzono w 1701 Aktem o Sukcesji) oraz oddawała faktyczną władzę Parlamentowi - czyli w efekcie Rewolucji powstała pierwsza na świecie monarchia parlamentarna.

34.2. Gdyby wydarzenie z poprzedniego pytania nie doszło do skutku, lub gdyby później udało się odwrócić jego konsekwencje, mielibyśmy polską krew na angielskim tronie Stuartów.

Jak mogłoby do tego dojść?

Gdyby Jakub II został królem, po nim tron odziedziczyłby syn, Jakub (III), który miał za żonę Marię Sobieską. Ich syn z kolei, Karol, był w związku z tym w części Polakiem i gdyby zasiadł po swym ojcu na tronie, mielibyśmy polską krew z dynastii Stuartów na angielskim tronie...

DAY 33:

33.1 Kim jest ten przystojny dżentelmen

i w jaki sposób jest związany z naszymi

wczorajszymi pytaniami?

Jest to sir Christopher Wren, najsłynniejszy

brytyjski architekt i inżynier, któremu zlecono

odbudowę Londynu po Wielkim Pożarze

i któremu miasto zawdzięcza swój styl

i charakter.

33.2. My tu sobie o zarazach i pożarach,

a tymczasem po drugiej stronie oceanu

rosły w siłę brytyjskie kolonie. To właśnie za

Stuartów powstała wzdłuż Atlantyku prawie cała ta założycielska Trzynastka, czyli kolonie, z których za sto lat powstanie nowe państwo. Które z wielkiej Trzynastki zostały nazwane na cześć osób z rodziny królewskiej Stuartów?

Są cztery takie stany:

1. Obie Karoliny (Północna i Południowa) - nazwane tak na cześć Karola I.

2. Maryland - na cześć jego żony, Henrietty Marii (matki dwóch kolejnych królów)

3. Nowy Jork - na cześć Jakuba księcia Yorku, brata Karola II, późniejszego Jakuba II.

Oczywiście można tu dorzucić i Georgię, jako że Jerzy II Hannowerski był pra-prawnukiem Jakuba I Stuarta, ale już tego nie wymagaliśmy.

DAY 35:

35.1 I znowu problem z dziećmi - małżeństwo Marii II i Wilhelma III nie przyniosło następcy tronu, w związku z czym po śmierci Wilhelma (bo Maria zmarła wcześniej i jej maż przez pewien czas rządził samodzielnie) przeszedł on na młodszą siostrę Marii, Annę (bo - jak pamiętamy - przyrodni brat Marii i Anny, Jakub, nie miał w konsekwencji Chwalebnej Rewolucji praw do korony).

Jak to się stało, że Anna na początku swego panowania miała tytuł królowej innego państwa, niż na końcu (podaj nazwy państwa, a także datę i okoliczność tej zmiany)?

Anna była na początku królową Anglii, Szkocji i Irlandii. Od 1 maja 1707 roku, po podpisaniu Aktu o Unii, Anglia i Szkocja zostały zjednoczone jako Wielka Brytania. Tak więc od tego momentu Anna była już królową Wielkiej Brytanii i Irlandii.

35.2. Choć po śmierci królowej Anny nastąpił kres panowania Stuartów na brytyjskim tronie, nie był to jeszcze koniec samych Stuartów i ich ambicji.

Pod jakimi przydomkami związanymi z tymi ambicjami przeszli do historii syn i wnuk zdetronizowanego Jakuba II?

Jak nazywają się (działający zresztą do dziś) zwolennicy powrotu Stuartów na tron Wielkiej Brytanii i kto byłby dziś na miejscu Elżbiety II, gdyby historia potoczyła się po ich myśli?

Syn zdetronizowanego Jakuba II znany był

jako Stary Pretendent (the Old Pretender),

a jego syn Karol - Młody Pretendent

(the Young Pretender).

Ich zwolennikami byli Jakobici, a ruch ten

działa do dziś.

Gdyby wszystko działo się po myśli

Jakobitów, dziś królem - zamiast Elżbiety II

- byłby Franciszek Bawarski. A gdyby

Szkocja odłączyła się od Wielkiej Brytanii,

do czego dążą separatyści, Szkoci mogliby obwołać go królem - jako dziedzica korony

WEEK 5: History - The Stuarts & the Commonwealth