top of page


N A S I P A T R O N I :

99 A Years of the great conquest
W porównaniu z innymi kontynentami, kolonialny podbój Afryki posuwaÅ‚ siÄ™ bardzo powoli. Dopiero w ostatnich dekadach dziewiÄ™tnastego wieku europejskie potÄ™gi ruszyÅ‚y jedna za drugÄ… by zagrabić dla siebie jak najwiÄ™cej tego czarnego lÄ…du. W efekcie tego szaleÅ„stwa, tuż przed wybuchem I Wojny Åšwiatowej jedynie 10% kontynentu nie zostaÅ‚o skolonizowane...
Pod jakÄ… angielskÄ… nazwÄ… przeszedÅ‚ do historii ten szalony wyÅ›cig o afrykaÅ„skie ziemie i którym kolorem na mapce zaznaczono to, co zdoÅ‚ali sobie podporzÄ…dkować Brytyjczycy?
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
Scramble for Africa - na różowo.
​
99 B
Brytyjczyków​ poczÄ…tkowo interesowaÅ‚o gÅ‚ównie zabezpieczenie miejsc kluczowych dla istniejÄ…cych tras komunikacyjnych
z Indiami, które byÅ‚y, jak wiemy, "PerÅ‚Ä… w Koronie" Imperium -
a więc Egipt z Kanałem Sueskim i Afryka Południowa.
A kiedy zostaÅ‚y już zabezpieczone, w gÅ‚owie pewnego brytyjskiego wizjonera, którego karykaturÄ™ widzicie na obrazku, narodziÅ‚ siÄ™ ambitny plan.
Co to za plan, jaką jego część udało się zrealizować za życia pomysłodawcy i kiedy udało się go zrealizować w całości?
ByÅ‚ to plan Cecila Rhodesa poÅ‚Ä…czenia liniÄ… kolejowÄ… Kapsztadu z Kairem. Za jego życia linia kolejowa dotarÅ‚a do Zimbabwe (zwane wtedy na jego cześć RodezjÄ…). CaÅ‚ego planu do tej pory nie udaÅ‚o siÄ™ zrealizować - nadal pozostaje kilka odcinków przerwy.


Fourth ROUND - week 15
AFRICA
100 A Civilisation?
Ponieważ nikt nie przyznaÅ‚by siÄ™ do tego, że w gÅ‚Ä…b kontynentu pcha go zwykÅ‚a chciwość i poszukiwanie nowych terenów do plÄ…drowania, oficjalny, uzgodniony przez kolonialne mocarstwa pretekst tego "Scramble for Africa", o którym mówiliÅ›my wczoraj, byÅ‚ o wiele bardziej szlachetny. Jaki to pretekst?
Zlikwidowanie niewolnictwa i handlu ludźmi.
​
100 B
Dekady poprzedzajÄ…ce "Scramble" to czas eksploracji czarnego lÄ…du, mapowania go i poznawania. WÅ›ród podróżników tamtej epoki na czoÅ‚o wybija siÄ™ znany nam już David Livingstone.
​
Livingstone miał z pewnością dobre intencje, lecz działał
z typowym dla Europejczyków tamtego okresu przekonaniem
o wyższoÅ›ci i misji dziejowej biaÅ‚ego czÅ‚owieka, który - bÄ™dÄ…c na wyższym etapie rozwoju - ma obowiÄ…zek zatroszczyć siÄ™
o biednych, pozbawionych dostÄ™pu do zdobyczy europejskiej cywilizacji tubylców.
​
(Znany nam od wczoraj Cecil Rhodes powiedział kiedyś, podsumowując ten kuriozalny pogląd jednym zdaniem:
I contend that we [Britons] are the first race in the world, and the more of the world we inhabit, the better it is for the human race.
Nic dodać, nic ująć ...)
​
Livingstone uważaÅ‚, że kluczem do rozwiÄ…zania afrykaÅ„skich problemów jest zasada 3xC - którÄ… oczywiÅ›cie mieliby wprowadzić Europejczycy.
Czego dotyczyło jego 3xC?
Civilisation (Afryce należy umożliwić dostęp do
dobrodziejstw cywilizacji, takich jak dobre prawo, służba zdrowia czy edukacja)
Christianity (AfrykÄ™ należy schrystianizować, uwolnić od przesÄ…dów i zabobonów)
Commerce (Handel ma się stać dźwignią budowania dobrobytu).
​
101 A Slavery
Takie podejÅ›cie, jakie prezentowaÅ‚ Livingstone, jest dla wspóÅ‚czesnego czÅ‚owieka irytujÄ…ce, bo wypÅ‚ywaÅ‚o z przekonania o wÅ‚asnej wyższoÅ›ci, ale nie byÅ‚o jeszcze najgorsze.
​
Przez dÅ‚ugie lata byÅ‚a Afryka terenem Å‚owieckim, z którego wywożono tysiÄ…cami ludność tubylczÄ…, by zrobić z niej niewolników, a Brytyjczycy brylowali na tym polu przez ponad dwieÅ›cie lat.
​
Jakie "zasługi" na tym polu położył widoczny na portrecie mężczyzna? Jak się nazywał i dlaczego popadł w konflikt
z hiszpańskimi władzami na Karaibach?
Jest to John Hawkins, uważany za pierwszego Anglika parajÄ…cego siÄ™ handlem niewolnikami i wynalazcy handlowego trójkÄ…ta widocznego poniżej. OdkryÅ‚ on, jakie profity może ten niecny proceder przynieść krajowi i jemu samemu.
Lokalne wÅ‚adze na Karaibach zabraniaÅ‚y mieszkaÅ„com prowadzenia interesów z Anglikami, on natomiast sprzedawaÅ‚ tam przywożonych z Afryki niewolników.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
101 B
Oto jak wyglądał w wielkim uproszczeniu transatlantycki handel niewolnikami.
Niewolnicy: czerwony
Towary, broń: niebieski
Surowce: zielony
​


102 A colour does matter :)
Z jakimi dwiema wojnami prowadzonymi przez Wielką Brytanię w Afryce kojarzy się ta ilustracja i jak nazywają się jej oba elementy? Z kim toczone były te wojny i w co Brytyjczycy zamienili ten element przypominający fasolkę?
​
Wojny Burskie Orange
Free State
potem:
Orange River Orange River
Colony
​
​
102 B
W czasie jednej z tych dwóch wojen miaÅ‚o miejsce pewne wydarzenie (w którym ważnÄ… rolÄ™ odegraÅ‚ pociÄ…g) , kiedy żoÅ‚nierz jednej ze stron konfliktu wziÄ…Å‚ do niewoli mÅ‚odego korespondenta wojennego reprezentujÄ…cego drugÄ… stronÄ™. Później okazaÅ‚o siÄ™, że obaj zostali premierami swoich krajów!
​
Kim byli obaj przeciwnicy i jak zakończyła się ta niewola?
Winston Churchill, przyszły premier Wielkiej Brytanii, wzięty (podobno) do niewoli przez Louisa Bothę.
Z niewoli udało mu się uciec.
​

103 A Look and guess!
DziÅ› zagadka na skojarzenia. MogÄ… wydawać siÄ™ kompletnie dziwaczne, ale prowadzÄ… do jednego wydarzenia, które zmieniÅ‚o wszystko w regionie, do którego siÄ™ wczoraj zapuÅ›ciliÅ›my...
Jakie to wydarzenie i w jaki sposób odnoszÄ… siÄ™ do niego cztery widoczne symbole?
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
103 B
I kolejna zagadka skojarzeniowa.
O jakie przedmioty (związane też z poprzednim pytaniem) chodzi tym razem i jakie jest znaczenie tego, co umieszczono w gwiazdach?
​
​
​


105 A The Curse?
A wiÄ™c: Howard Carter. Nazwisko znane każdemu, kto choć powierzchownie zainteresowaÅ‚ siÄ™ kiedykolwiek odkryciami archeologicznymi i egipskimi starożytnoÅ›ciami - a to za sprawÄ… odkrycia przez niego prawie nienaruszonego grobowca mÅ‚odego króla - Tutanchamona.
A jeszcze bardziej - za sprawą legendy miejskiej (pamiętacie urban legends z jednego z pierwszych tygodni?)
o starożytnej klÄ…twie, którÄ… miaÅ‚ Carter uruchomić otwierajÄ…c grobowiec.
​
Może legenda nie rozwinęłaby siÄ™ aż tak dynamicznie, gdyby nie fakt, że niecaÅ‚e dwa tygodnie przed pierwszÄ… przypisywanÄ… klÄ…twie Å›mierciÄ… w brytyjskiej i amerykaÅ„skiej prasie ukazaÅ‚ siÄ™ sensacyjny artykuÅ‚ wieszczÄ…cy zgubÄ™ tych, którzy oÅ›mielili siÄ™ wedrzeć do zapieczÄ™towanego grobowca. Potem oczywiÅ›cie legenda zaczęła rozwijać siÄ™ z dynamikÄ… wodospadu i nie powstrzymaÅ‚ jej nawet fakt, że sam Carter, który powinien byÅ‚ zostać ukarany jako pierwszy, żyÅ‚ spokojnie przez kolejnych siedemnaÅ›cie lat.
​
Spod czyjego pióra wyszÅ‚y te ponure przepowiednie i kto byÅ‚ pierwszÄ… ofiarÄ… "klÄ…twy"?
Marie Corelli / George Herbert, 5. hrabia Carnarvon
​
105 B
Jaki przedmiot, znaleziony w Dolinie Królów i zlekceważony przez innego archeologa, przekonaÅ‚ Cartera, że w pobliżu musi znajdować siÄ™ grobowiec mÅ‚odego faraona?
I jakie były pierwsze słowa archeologa, gdy przez wywierconą dziurkę po raz pierwszy zobaczył wnętrze odkrytego grobowca?
Puchar Tutanchamona i kilka innych przedmiotów / WspaniaÅ‚e rzeczy
​
​
​

KamieÅ„ z Rosetty, dziÄ™ki któremu udaÅ‚o siÄ™ odczytać hieroglify.
Flinders Petrie, metoda seriacji.
Z Howardem Carterem.
bottom of page