Week 11 | ukisok9

71 A French broom

Ponieważ korona przeszła linią żeńską przez Matyldę na jej syna Henryka II, mamy do czynienia ze zmianą dynastii. Jej członkowie, Plantageneci, przeprowadzą nas przez właściwe angielskie Średniowiecze.

Panowanie tej dynastii można podzielić na trzy nierówne okresy, z których środkowy jest najdłuższy, a pierwszy najkrótszy.

Jak wygląda to czasowo (podaj ramy od - do) i które odłamy dynastii są z każdym okresem związane?

Łatwo to zapamiętać, bo każdy etap zaczyna się od kolejnego Henryka:

The Angevins: od 1154 do 1216 - 62 lata - od króla Henryka II (gdy królowie Anglii byli
jednocześnie hrabiami Andegawenii (Anjou).

The Plantagenets: od 1216 do 1399 - 183 lata - od króla Henryka III
(główna gałąź, a właściwie "pień" Plantagnetów)

Zwalczające się nawzajem Houses of Lacaster and York: od 1399 do 1485 - 86 lat
- od króla Henryka IV
(dwie poboczne gałęzie, których rządy przeplatały się ze sobą)

71 B

W czasach, gdy w Anglii rządzili Wessexowie, Normanowie
i Plantageneci, w niedalekiej Francji władzę dzierżyli Kapetyngowie. W jaki sposób wygaśnięcie ich głównej linii wpłynęło na dzieje Anglii i który angielski król z dynastii Plantagenetów ponosi odpowiedzialność za rozpoczęcie całej sprawy?

Po śmierci Karol IV Pięknego, który zmarł nie pozostawiając po sobie męskiego potomka, swoje pretensje do tronu francuskiego zgłosił angielski król Edward III, co rozpoczęło Wojnę Stuletnią.

Fourth ROUND - week 11
In The Past
Part 2: 1154 - 1485

72 A In Grandpa's Footsteps...

Już wiemy, jakim cudem Henryk II znalazł się na tronie - załatwiła mu to mama, w zamian za zrzeczenie się swoich praw do tronu. Jego panowanie przyniosło długo oczekiwany spokój po latach walk pomiędzy Stefanem a Matyldą. Henrykowi szczególnie na sercu leżało prawo, nawet zyskał sobie przydomek "Lion of Justice", odziedziczony zresztą po swoim dziadku Henryku I.

To właśnie jedna kwestia związana z udoskonalaniem prawa stała się przyczyną wielkiego, zakończonego tragedią zamieszania.

O jaką reformę chodziło, co - całkiem słusznie - chciał przeforsować Henryk i o jakiej tragedii mowa?

Była to reforma systemu sądowniczego, według której księża, którzy popełnili przestępstwo, mieli odpowiadać przed sądami świeckimi na takich samych zasadach jak pozostali obywatele, gdyż sądy duchowne miały tendencje do łagodnego ich traktowania i wydawania korzystnych dla przestępców wyroków.

Doprowadziło to do konfliktu Henryka z jego przyjacielem, Arcybiskupem Canterbury Thomasem Becketem, konflikt ten zaś zakończył się tragiczną śmiercią Becketa

(nadgorliwi rycerze zamordowali arcybiskupa, słysząc, jak król w ataku furii pyta, czy nikt go od niego nie uwolni - sam Henryk podobno nigdy nie chciał śmierci przyjaciela).

72 B

Wspomniany dziadek, Henryk I, znany jest z wielkiej miłości, którą otoczył swojego wnuka, co w tamtych czasach wcale nie było rzeczą oczywistą.

Wnuk po dziadku zaś odziedziczył nie tylko zamiłowanie do prawa.

Jakie inne, odziedziczone po dziadku zamiłowanie, komplikowało mu i tak niełatwą sytuację rodzinną?

Zamiłowanie do romansów. Henryk II, podobnie jak Henryk I, miał wiele kochanek i wiele nieślubnych dzieci.

73 A Family issues

ŻADEN.

Spośród prawowitych dziedziców śmierci ojca dożyło dwóch (Henryk i Geoffrey zmarli wcześniej) - Ryszard, który od zawsze spiskował z matką przeciwko ojcu i ulubieniec Henryka, Jan, który jednak również go opuścił. Do końca lojalny i wierny pozostał jedynie Geoffrey, arcybiskup Yorku, nieślubny syn Henryka, który opiekował się ojcem na łożu śmierci.

73 B

Po śmierci Henryka II, tron przypadł Ryszardowi, ulubieńcowi matki, który najbardziej znany jest ze swojego udziału w Trzeciej Krucjacie, kiedy to zdobył szacunek i uznanie tak światowego rycerstwa jak i swoich przeciwników.

W drodze do Ziemi Świętej Ryszard załatwiał jednak również sprawy rodzinne.
Jakie dwie sprawy załatwił zatrzymawszy się na dwóch wyspach (podaj też nazwy wysp)?

Na Sycylii postarał się o uwolnienie więzionej tam siostry, Joanny, a na Cyprze wziął ślub z Berengarią, uwolniwszy uprzednio ją i Joannę (po tym jak ich statek płynący do Ziemi Świętej rozbił się u wybrzeży wyspy i jej władca wziął je w niewolę).

74 A Family men

Litościwie spuścimy zasłonę milczenia na panowanie młodszego brata Ryszarda - Jana (zresztą zwanego Janem bez Ziemi).

Po śmierci Jana tron objął jego najstarszy syn, Henryk, jako zaledwie dziewięcioletni chłopiec. Henryk rządził (jako Henryk III) bardzo długo (przez 56 lat!), ale nie zyskał sobie przychylności poddanych ani historyków, a o jego długim panowaniu mało się dziś mówi i pamięta. Nie jest to zbyt sprawiedliwe, bo pozostawił swojemu synowi w spadku stabilne państwo, co w tamtych czasach było wyczynem samym w sobie.

Nie był może zbyt dobrym królem, ale za to - w odróżnieniu od wielu swoich przodków - bardzo dobrym, troskliwym i wiernym mężem i ojcem.

Najlepszym tego świadectwem jest sytuacja, która miała miejsce po jego śmierci. Jego trzydziestotrzyletni syn i następca, Edward, był wtedy na krucjacie i jednocześnie dosięgły go wieści o śmierci ojca, wuja i pięcioletniego syna, Johna. Ku zdumieniu obecnych, Edward najbardziej rozpaczał za ojcem, nie za synem.

Poproszony o wyjaśnienie, miał odpowiedzieć, że ...

No właśnie, że co? Że synów można mieć więcej, ale ojca ma się tylko jednego.

74 B

Widząc Edwarda płaczącego po śmierci ojca lub pielęgnującego do samego końca umierającą żonę, Eleonorę, nie zgadlibyśmy, że - choć z jednej strony był niezwykle utalentowanym, sprawnym i do dziś podziwianym władcą -

z drugiej przeszedł do historii jako tyran i okrutnik, szczególnie wobec północnego sąsiada, z którym rozpoczął trwające 250 lat krwawe wojny zyskując sobie niezbyt chwalebny przydomek "Młota na Szkotów".

Edward, po podporządkowaniu sobie Walii, ruszył na podbój Szkocji i rządził nią bardzo twardą ręką, co doprowadziło do wybuchu szkockiej wojny o niepodległość.

W jednej z najważniejszych bitew tej wojny, stoczonej

w okolicach Falkirk, Edward dosłownie zmasakrował Szkotów wprowadzając w decydującej fazie oddziały posługujące się nowoczesną, niezwykle skuteczną bronią, która stanie się

w następnym stuleciu symbolem angielskiej sztuki wojennej.

Jaka to broń? To walijski długi łuk (Welsh longbow), w późniejszych latach zwany angielskim.

75 A The Four Neds

Wczoraj odkryliście, że Edward I powiedział, że bardziej rozpacza po śmierci ojca niż syna, bo ojca ma się tylko jednego, a synów jeszcze będzie mógł mieć. Los pokarał go za te słowa, gdyż co prawda urodziło mu się jeszcze kilku synów, ale kilku z nich zmarło przed ojcem, a ten, któremu w końcu przypadła korona, niekoniecznie się do tego zadania nadawał.

Do historii przeszła jego porażka ze Szkotami pod Bannockburn, otaczanie się młodymi, nisko urodzonymi faworytami-doradcami, fatalna sytuacja w małżeństwie oraz niesławny koniec.

Do czego został zmuszony jako pierwszy w historii władca Anglii i ilu jeszcze po nim monarchów (Anglii, Wielkiej Brytanii i Zjednoczonego Królestwa) aż do dziś w ten sam sposób utraciło tron?

Do abdykacji (czyli zrzeczenia się tronu).

Tu zależy, jaką opcję przyjmiemy.

Może to być trzech królów (Ryszard II, Jakub II, Edward VIII);

ale może też odpowiedzią być zero (Ryszard II - oficjalna wersja głosiła, że abdykował, ale prawdopodobnie został uwięziony i zamordowany; Jakub II - nie ogłosił formalnie swojej abdykacji, po prostu uciekł z kraju, ale niektórzy uważają to właśnie za akt zrzeczenia się korony; Edward VIII - bez wątpienia abdykował, ale stało się to zanim zdążył być formalnie koronowany).

75 B

Jego następcą został najstarszy syn, Edward III, o którym już wspomnieliśmy na początku tygodnia przy okazji rozpętania Wojny Stuletniej. Był on zapalonym wojownikiem i na takiego też wychował swojego najstarszego syna, następcę tronu. Razem odnieśli w czasie wojny wiele zwycięstw.

Jednakże pewnego dnia, którego pamiątkę mogliśmy obchodzić zarówno wczoraj, jak i będziemy mogli obchodzić w najbliższy poniedziałek, wydarzyło się coś, co zakończyło się prawdziwą masakrą angielskiej armii i znacząco wpłynęło na postawę króla.

Co to za dzień, co się wtedy wydarzyło i z czego

w rezultacie zrezygnował Edward III?

Był to Wielki Poniedziałek 13 kwietnia 1360 roku. Doszło do gwałtownego pogorszenia pogody i na armię brytyjską spadł koszmarny grad, zabijając ponad 1000 żołnierzy.

Edward w efekcie zrzekł się roszczeń do tronu francuskiego i w ten sposób zakończyła się pierwsza faza Wojny Stuletniej. Pokój trwał dziewięć lat :)

76 A The Red ...

Edward III rozpoczął, jak już wiemy, Wojnę Stuletnią z Francją, wysuwając roszczenia do francuskiego tronu.

Jego potomkowie natomiast ruszyli na dodatek (bo Wojna Stuletnia nadal toczyła się w najlepsze) na wojnę ze sobą nawzajem (1. jak nazywamy tę wojnę?- była to wojna domowa w następstwie Uzurpacji, złożona z serii konfliktów i powstań przeciwko rządom Lancastrów, począwszy od Powstania Walijskiego i Rebelii Percy'ego, a po latach w efekcie przekształciła się w Wojnę Dwóch Róż), wysuwając roszczenia do tronu angielskiego.

A wszystko dlatego, że Edward Czarny Książę (ten czwarty "Ned" z wczoraj) zmarł przedwcześnie, pozostawiając jako następcę swojego nieletniego syna, Ryszarda, który, wszedłszy w konflikt z kuzynem (2. kto był tym kuzynem? - Henryk IV, syn Jana z Gandawy, trzeciego syna Edwarda III), stracił w rezultacie koronę i życie, a Anglia znalazła się na kilkadziesiąt lat pod panowaniem jednej z gałęzi Plantagenetów (3. której? - Lancaster).

76 B

Ta poddynastia Plantagenetów posadziła na tronie trzech królów o tym samym imieniu.

Których z nich dotyczą te stwierdzenia:

A. Jest bohaterem tytułowym dramatu Szekspira
Henryk IV, Henryk V, Henryk VI

B. Był z całej trójki najlepszym wojownikiem ? Henryk V

C. Nie był prawowitym dziedzicem korony angielskiej? Henryk IV

D. Został koronowany jako dziecko? Henryk VI

E. Nie był całkiem zdrowy na umyśle? Henryk VI

F. Postąpił niezgodnie z kodeksem rycerskim każąc

wymordować jeńców po jednej z bitew? Henryk V

75 C. W dzisiejszym temacie - a co za tym idzie w dzisiejszych pytaniach - pojawili się "Four Neds". Najmłodszy z nich cieszył się sławą wielkiego, choć okrutnego, wojownika i dowódcy. Podobno nie przegrał żadnej bitwy! Pewien przeciwnik jednak go pokonał, wydzierając mu koronę w chwili, kiedy była już całkiem niedaleko... Pod jakim przydomkiem przeszedł ów wojownik do historii

i jaki przeciwnik ostatecznie go pokonał?

Był to Edward Czarny Książę (Edward the Black Prince). Pokonała go najprawdopodobniej zwykła ameba, przez którą nabawił się czerwonki i zmarł rok przed swoim ojcem, nie doczekawszy korony.

77 A ... and the White

Kiedy okazało się, że Henryk VI nie jest silnym królem, słabuje na umyśle i bardziej interesują go sprawy Kościoła niż państwa, odezwała się inna gałąź Plantagenetów, wysuwając swoje roszczenia do angielskiej korony.

Gałąź ta pochodziła od czwartego z kolei syna Edwarda III, Edmunda.

Jaka to gałąź? I dlaczego mieli większe prawa do tronu niż potomkowie trzeciego z kolei syna, Jana z Gandawy, Lancastrowie?

To gałąź YORKÓW.

Chociaż nazwisko dynastii pochodzi od czwartego syna, księcia Yorku, to ród te ma również korzenie, tyle że po kądzieli (czyli po linii żeńskiej) u drugiego z kolei syna Edwarda III, Lionela z Antwerpii (pochodi zatem jednocześnie od drugiego i czwartego syna). Czyli pochodząc od drugiego syna ma pierwszeństwo przed Lancastrami, którzy pochodzą od trzeciego syna.

77 B

Poddynastia ta posadziła na tronie trzech królów, choć jeden

z nich nie miał okazji zostać koronowanym.

Który i dlaczego?

Edward V, syn Edwarda IV i bratanek Ryszarda III.

Po śmierci brata Edwarda IV, Ryszard doprowadził do uznania jego małżeństwa z Elżbietą Woodwille za nieważne, a co za tym idzie - jego dwóch synów za dzieci z nieprawego łoża, które w takim razie nie miały praw do tronu. Czyli prawowitym następcą był on sam, Ryszard.