top of page

85 A Foreigners on the throne

Po Å›mierci królowej Anny, jak już wiemy, zakoÅ„czyÅ‚o siÄ™ panowanie Stuartów na tronie Wielkiej Brytanii.

Rok 1714 to rok, w którym rozpoczęło siÄ™ panowanie nowej dynastii, Dynastii Hanowerskiej.

Pierwszym z Hanowerczyków zostaÅ‚ Jerzy (George) I, król, który nie lubiÅ‚ Anglii i nawet nie mówiÅ‚ po angielsku!

​

Jaki dokument zagwarantował mu koronę, chociaż był dopiero, według zasad sukcesji, pięćdziesiąty drugi w kolejce do tronu?

Act of Settlement, wykluczajÄ…cy katolików z kolejki do tronu. George I byÅ‚ pierwszym niekatolikiem w tej kolejce....

​

85 B

Jerzy I, choć wiecznie skÅ‚ócony ze swoim synem, zmarÅ‚
i pozostawił​ mu koronę.

Syn wstąpił na tron jako Jerzy II.

​

I ojciec i syn musieli, chcÄ…c potwierdzić swoje prawa do sprawowania wÅ‚adzy, zmierzyć siÄ™ zbrojnie ze skutkami Chwalebnej Rewolucji.

​

W jaki sposób?

Chodzi o Powstania Jakobickie z lat 1715 (panowanie Jerzego I)
i 1745 (panowanie Jerzego II), kiedy to zwolennicy Jakuba Stuarta (niby-Jakuba III), a potem jego syna, Karola Stuarta (niby-Karola III) zbrojnie upominali siÄ™ o prawa Stuartów do korony.

Fourth  ROUND - week   13
In The Past
Part 4:  1714 - 1901

86 A Mad King George

Wnuk Jerzego II, Jerzy III, zasiadÅ‚ na tronie zaraz po swoim dziadku, jako że jego ojciec zmarÅ‚ wczeÅ›niej. Jerzy panowaÅ‚ bardzo dÅ‚ugo i za jego czasów Europa i Å›wiat zostaÅ‚y w zasadzie wywrócone do góry nogami - a on panowaÅ‚ i panowaÅ‚...

UÅ‚óż w kolejnoÅ›ci chronologicznej te Å›wiatowe wydarzenia
z czasów panowania Jerzego III:

​

​J. ZakoÅ„czenie Wojny Siedmioletniej                             1763

H. Narodziny Napoleona                                                 1769

D. James Cook u wybrzeży Australii                              1770

E. AmerykaÅ„ska Wojna o NiepodlegÅ‚ość                        1775

B. OgÅ‚oszenie niepodlegÅ‚oÅ›ci Stanów Zjednoczonych    1776

G.ZaÅ‚ożenie pierwszej kolonii karnej w Australii           1788

A. Wybuch Rewolucji Francuskiej                                  1789

I. Zgilotynowanie francuskiego króla, Ludwika XVI     1793

F. PoczÄ…tek Ery NapoleoÅ„skiej                                        1799

C. Koniec epoki Napoleona                                             1815

​

​

86 B

Jerzy III cierpiaÅ‚ na poważnÄ… chorobÄ™ psychicznÄ…, która w ostatnich latach caÅ‚kowicie wyÅ‚Ä…czyÅ‚a go z rzÄ…dzenia krajem. CaÅ‚kiem prawdopodobnym jest - wedÅ‚ug niedawnych badaÅ„ - Å¼e do dramatycznego pogorszenia siÄ™ stanu zdrowia króla i jego kompletnej alienacji przyczynili siÄ™ w istocie jego lekarze!

Jak to możliwe?

 Podobno do pogarszania siÄ™ jego stanu przyczyniÅ‚o siÄ™ systematyczne podtruwanie króla arszenikiem.

Lekarze mianowicie mieli podawać królowi Å›rodek wymiotny, antymon, który wystÄ™puje w naturze w postaci zanieczyszczonej arsenem. ten zaÅ› zaostrza objawy porfirii, na którÄ… najprawdopodobniej cierpiaÅ‚ król,

Tak wiÄ™c lekarstwo nie tylko nie pomagaÅ‚o, ale systematycznie pogarszaÅ‚o stan Jerzego III. 

87 A The Corsican Beast

Wielka Brytania byÅ‚a, co nie ulega wÄ…tpliwoÅ›ci, tym krajem, który najbardziej zaangażowaÅ‚ siÄ™ w walkÄ™ z napoleoÅ„skÄ… FrancjÄ… - i finansowo i militarnie. DziaÅ‚o siÄ™ to wszystko - a jakże - za panowania Jerzego III.

Ale tym razem to nie Brytyjczycy zaczÄ™li. Oto sÅ‚owa, które zdeterminowaÅ‚y brytyjski wysiÅ‚ek wojenny na prawie dwie dekady:

France must destroy the English monarchy, or expect itself to be destroyed by these intriguing and enterprising islanders.

Let us concentrate all our efforts on the navy and annihilate England. That done, Europe is at our feet.
 

Kto wypowiedziaÅ‚ te sÅ‚owa i która część tej ponurej zapowiedzi speÅ‚niÅ‚a siÄ™?

Autorem sÅ‚ów jest Napoleon - twierdziÅ‚, że Francja musi zniszczyć angielskÄ… monarchiÄ™ lub sama zginąć. OczywiÅ›cie speÅ‚niÅ‚o siÄ™ to drugie - to opór Brytanii
i jej przywództwo w koalicji antynapoleoÅ„skiej doprowadziÅ‚y Napoleona
do jego ostatecznego upadku. 

​

87 B

Jak widać w powyższym cytacie, Francja skupiÅ‚a swój wysiÅ‚ek na marynarce wojennej.

Na szczęście dla Brytyjczyków, mieli oni asa w rÄ™kawie. As może i nie byÅ‚ "kompletny", ale nawet bez brakujÄ…cych części byÅ‚ lepszy od wszystkiego, co Francja mogÅ‚a zaproponować. 

O jakim asie mowa, czego dotyczyła niekompletność i ile lat dzieliło wydarzenia oznaczone gwiazdami?

Tym asem byÅ‚ admiraÅ‚ Lord Horatio Nelson, pogromca francuskiej floty. ByÅ‚ najwiÄ™kszym dowódcÄ… morskim swoich czasów, choć brakowaÅ‚o mu oka i rÄ™ki.

Przedstawione na mapce miejsca to miejsca najsÅ‚ynniejszych zwyciÄ™stw Nelsona nad flotÄ… Napoleona - w zatoce Abukir 1798 (żóÅ‚ta) i przy przylÄ…dku Trafalgar 1805 (zielona). Dzieli je wiÄ™c 7 lat. 

86 C.

Wczoraj wyszukiwaliÅ›cie informacje o Act of Settlement, wedÅ‚ug którego zwiÄ…zek małżeÅ„ski  z osobÄ… wyznania katolickiego dyskwalifikuje kandydata do tronu.  Czy zasada ta nadal obowiÄ…zuje, a jeÅ›li nie to od kiedy?

NIE - od 2015 r. - zostaÅ‚ zniesiona na mocy Succession to the Crown Act z 2013 r. 

​

88 A The last Hanoverian George

W czasie gdy Brytania wygrywała z Napoleonem

oficjalnie wÅ‚adaÅ‚ niÄ… Jerzy III, ale - jak wiecie - jego stan zdrowia nie pozwalaÅ‚ na efektywne sprawowanie rzÄ…dów. 

​

Kto rządził w jego zastępstwie, pod jaką nazwą przeszedł ten okres do historii i ile lat trwała jego najściślejsza wersja?

Jego syn, książę Jerzy, późniejszy Jerzy IV - jako Regent.
ByÅ‚  to okres Regencji,  
a najściślejszy jej okres przypada na lata 1811 - 1820.

​

88 B

KoronÄ™ po Jerzym III nosili na gÅ‚owach jego dwaj synowie,  kolejny Jerzy i William.

Jerzy IV byÅ‚ bardzo rozrywkowym królem i nie prowadziÅ‚ siÄ™ zbyt moralnie. 

To żadna nowość w jego rodzinie (no, poza ojcem, który byÅ‚ z gruntu porzÄ…dnym czÅ‚owiekiem), ale on poszedÅ‚ jeszcze o krok dalej niż jego poprzednicy jeÅ›li chodzi o skomplikowany ukÅ‚ad żon i przyjacióÅ‚ek, balansujÄ…c na granicy prawa.

Co takiego zrobił?

ByÅ‚ de facto bigamistÄ… - ożeniÅ‚ siÄ™ w sekrecie bez zgody ojca (czyli wedÅ‚ug prawa nie byÅ‚o to małżeÅ„stwo legalne), a potem drugi raz - już za jego zgodÄ…, czyli legalnie. SwojÄ… pierwszÄ… "żonÄ™" poinformowaÅ‚ listownie, że ich zwiÄ…zek siÄ™ zakoÅ„czyÅ‚, ale żadne formalne procedury nie zostaÅ‚y wdrożone.  Tak wiÄ™c miaÅ‚ w tym samym czasie dwie żony...

89 A Getting old

William IV, brat Jerzego IV, jest do tej pory najstarszym nastÄ™pcÄ…, który objÄ…Å‚ tron - miaÅ‚ wtedy prawie 65 lat!

MiaÅ‚ kilkoro dzieci, ale żadnych Å›lubnych, wiÄ™c tron po nim miaÅ‚a odziedziczyć mÅ‚odziutka siostrzenica. 

William podobno modlił się cały czas, by dane mu było dożyć jej osiemnastych urodzin.

Dlaczego było to dla niego aż tak ważne?

Gdyby zmarÅ‚ przed ukoÅ„czeniem przez WiktoriÄ™ 18 lat, faktyczna wÅ‚adza przypadÅ‚aby jej matce, jego szwagierce, której szczerze nie znosiÅ‚, a która już miaÅ‚a w planach zostanie RegentkÄ…. 

89 B

Kto ma szanse pobić w niedalekiej przyszÅ‚oÅ›ci (powiedzmy w perspektywie jakichÅ› - optymistycznie zakÅ‚adajÄ…c - dwudziestu lat :)) rekord Williama IV i w jakiej sytuacji ten rekord nie padnie?

Oczywiście Książę Walii, Karol, syn Elżbiety II. Już teraz ma 68 lat, a jego matka cieszy się doskonałym zdrowiem.

Rekord nie padnie, gdyby - co patrzÄ…c na formÄ™ Królowej mogÅ‚oby siÄ™ przecież zdarzyć - Karol zmarÅ‚ wczeÅ›niej niż jego matka (ewentualnie gdyby z jakiegoÅ› powodu zrzekÅ‚ siÄ™ praw do tronu). Wtedy koronÄ™ otrzymaÅ‚by bezpoÅ›rednio jego najstarszy syn, William. 

90 A Grandmother of Europe

A wiÄ™c mamy na tronie WiktoriÄ™, którÄ… nazywa siÄ™ czasem "babkÄ… Europy" - a to dlatego, że jej potomkowie zasiedli (i nadal zasiadajÄ…) na wielu europejskich tronach. 

Którzy najbliżsi potomkowie Wiktorii (dzieci / wnuki):

a) stanęli przeciwko sobie w I Wojnie Światowej?

GÅ‚ówni gracze to wÅ‚adcy kluczowych paÅ„stw biorÄ…cych udziaÅ‚ w wojnie:

1. Keiser Wilhelm II (Prusy) - syn księżniczki Wiktorii, wnuk Wiktorii

2. Jerzy V (Wielka Brytania) - syn króla Edwarda VII (Alberta), wnuk Wiktorii

3. Caryca Aleksandra (Rosja) jako żona cara MikoÅ‚aja II - córka księżniczki Alicji, wnuczka Wiktorii;

a jako że wojna objęła prawie caÅ‚Ä… EuropÄ™, braÅ‚y w niej również udziaÅ‚ np Grecja z królowÄ… ZofiÄ… i Rumunia z królowÄ… MariÄ…. 

Wszystko to byli kuzyni w pierwszej linii, wiÄ™c de facto najbliższa rodzina... 

b) zostali straceni z powodów politycznych?

1. Caryca Aleksandra, wnuczka Wiktorii, Å¼ona cara MikoÅ‚aja II, zamordowana wraz z caÅ‚Ä… swojÄ… rodzinÄ… przez bolszewików, podobnie jak jej siostra:
2. Elżbieta Fiodorowna Romanowa, Wielka Księżna Rosji

c) nosili na głowie koronę?

1. Książę Albert jako król Edward VII Wielkiej Brytanii, syn Wiktorii
2. Princess Royal, Wiktoria, królowa Prus i cesarzowa Niemiec, córka Wiktorii

2. Jerzy V jako król Wielkiej Brytanii, wnuk Wiktorii

3. Keiser Wilhelm II, Prusy, wnuk Wiktorii

4. Zofia, królowa Grecji, wnuczka Wiktorii

5. Maud, królowa Norwegii, wnuczka Wiktorii

6. Aleksandra, caryca Rosji, wnuczka Wiktorii

7. Maria, królowa Rumunii, wnuczka Wiktorii

8. Wiktoria Eugenia, królowa Hiszpanii, wnuczka Wiktorii

​

90 B

Choć za czasów panowania Wiktorii miaÅ‚o miejsce mnóstwo wydarzeÅ„ (panowaÅ‚a przecież przez sześćdziesiÄ…t lat), to nic nie wstrzÄ…snęło niÄ… tak, jak przedwczesna Å›mierć jej ukochanego męża, Alberta. 

W tamtych czasach żałoba zwyczajowo trwała dwa lata.

Ile lat trwaÅ‚a żaÅ‚oba Wiktorii? Å›cisÅ‚a żaÅ‚oba, kiedy królowa nie pokazywaÅ‚a siÄ™ Å›wiatu i nie podjęła swoich obowiÄ…zków jako monarcha trwaÅ‚a 10 lat, ale faktczna - 40 - do koÅ„ca życia

Podaj przynajmniej trzy przykÅ‚ady zachowaÅ„ królowej Å›wiadczÄ…ce o tym, że żaÅ‚oba ta przybraÅ‚a wrÄ™cz znamiona obsesji. 

Nosiła wyłącznie czarne ubrania, spała obok portretu księcia Alberta, na poduszce obok układała jego koszulę, codziennie kazała wykładać dla niego świeże ubrania, tak, jakby miał je zaraz ubrać, jego komnaty zostały zachowane w nienaruszonym stanie, codziennie przynoszono ciepłą wodę do golenia itp.

91 A The creepy empire

Za królowej Wiktorii zaczÄ…Å‚ siÄ™ ten okres w historii Brytanii, który okreÅ›la siÄ™ mianem Imperium, nad którym nie zachodziÅ‚o sÅ‚oÅ„ce. 

Potem oczywiÅ›cie zaszÅ‚o i dziÅ› wiÄ™kszość regionów byÅ‚ego Imperium to niezależne paÅ„stwa. 

WymieÅ„ po jednym dzisiejszym paÅ„stwie z każdego kontynentu, które w czasach Wdowy z Windsoru byÅ‚o brytyjskÄ… koloniÄ….

Np: Europa - Malta
Ameryka PóÅ‚nocna - Kanada

Ameryka Południowa - Gujana

Australia i Oceania - Australia

Azja - Indie

Afryka - Nigeria 

91 B

Kiedy myÅ›limy o wiktoriaÅ„skiej Anglii, widzimy najczęściej wspaniaÅ‚y rozwój Imperium, rewolucjÄ™ przemysÅ‚owÄ… i pracujÄ…ce w fabrykach dzieci. 

Ale poza tym wszystkim era wiktoriaÅ„ska to czas peÅ‚en dziwacznoÅ›ci, które mogÅ‚yby zaszokować niejednego nawet dzisiaj, choć wydaje nam siÄ™, że w dzisiejszych czasach trudno nas już czymkolwiek zadziwić. 

​

Zerknijcie na poniższe zdjÄ™cia pokazujÄ…ce różne aspekty codziennego życia w tamtych czasach. WyglÄ…dajÄ… na pierwszy rzut oka dość niewinnie, ale po dokÅ‚adnym przyjrzeniu siÄ™ mogÄ… wywoÅ‚ać gÄ™siÄ… skórkÄ™...

Dopasujcie do obrazków sÅ‚owa klucze i napiszcie, dlaczego sÄ… takie ... creepy.

A - Art (?) - modna była sztuka taksydermii, czyli wypychania martwych zwierząt. W wiktoriańskiej Anglii modne było układanie scenek rodzajowych z wykorzystaniem takowych - tutaj na przykład martwe kocięta na "tea party". Brr

B - Photography - wynaleziono specjalne stojaki, które umożliwiaÅ‚y fotografowanie zwÅ‚ok w takiej pozie, jakby czÅ‚owiek nadal żyÅ‚. Brr...

C - Entertainment - popularnÄ… formÄ… rozrywki byÅ‚y "Freak Shows", gdzie wystawiano na pokaz ludzi o różnych uÅ‚omnoÅ›ciach. Brrr...

D - Fashion - kobiety musiaÅ‚y nosić specjalne gorsety, które okropnie Å›ciskaÅ‚y ich talie - do tego stopnia, że trwale deformowaÅ‚y narzÄ…dy wewnÄ™trzne, żebra i krÄ™gosÅ‚up (czasem kobiety w takich gorsetach miaÅ‚y nawet 40 cm w pasie!!!)

E - Education - wierzono, że dzieci należy wychowywać przy pomocy Å›cisÅ‚ej dyscypliny i karano za najmniejsze przewinienia. W szkoÅ‚ach obowiÄ…zkowym gadżetem byÅ‚a rózga.

F - Medicine - ponieważ byÅ‚o duże zapotrzebowanie na zwÅ‚oki na potrzeby badaÅ„ medycznych i dla studentów medycyny, popularne staÅ‚o siÄ™ wykradanie Å›wieżych zwÅ‚ok zaraz po pogrzebie. Dlatego rodziny czasem nakÅ‚adaÅ‚y na groby specjalne klatki.

​

bottom of page