Week 2: ENGLAND
Q 8A:
Do Å›wiatowej historii wkroczyÅ‚a Anglia u schyÅ‚ku starożytnoÅ›ci, wraz z rzymskimi oddziaÅ‚ami Juliusza Cezara, które - choć nie podbiÅ‚y jej wtedy - wprowadziÅ‚y jÄ… w krÄ…g krajów o spisanych
dziejach.
Cezar dwukrotnie, rok po roku, próbowaÅ‚ lÄ…dowania na angielskiej ziemi. W okolicach jakich dzisiejszych miejscowoÅ›ci wylÄ…dowaÅ‚ za pierwszym i za drugim razem i co go za każdym razem pokonaÅ‚o?
W 55 pne - wylÄ…dowaÅ‚ w okolicach dzisiejszej miejscowoÅ›ci Deal, w 54 pne - okoÅ‚o 15 kilometrów dalej na póÅ‚noc, w okolicach dzisiejszego Ramsgate. Za każdym razem nie poradziÅ‚ sobie z angielskÄ… pogodÄ… :)
​
Q 8B:
Wyobraź sobie, że mieszkasz w Anglii pod panowaniem
Rzymu. Jakie trzy morza oblewajÄ… twój kraj i przez co
(patrz zdjÄ™cie) przeprawisz siÄ™ najkrótszÄ… drogÄ…
na kontynent? Jak nazywali te wody mieszkańcy
rzymskiej Brytanii widać na mapce. Na pewno nie
wiedzieliby, co to jest np. Cieśnina Kaletańska, bo
samego Calais, od którego pochodzi ta nazwa, jeszcze
nie było.
​
​
Q 9A:
Po Rzymianach nadeszli Anglowie i Sasi - pogaÅ„skie plemiona germaÅ„skie. Przywieźli ze sobÄ… swoje wierzenia i swoich bogów.
Chociaż szybko dali się schrystianizować, ślady po swoich bogach zostawili Anglikom - dosłownie - na co dzień.
W które dni szczególnie majÄ… Anglicy do czynienia z tymi germaÅ„skimi bóstwami?
We wtorek, środę, czwartek i piątek, są to bowiem kolejno: dzień Tiu (Tues-day), dzień Wodena (Wednes-day), dzień Thora (Thurs-day) i dzień Frige (Fri-day).
​
Q 9B:
Kto został wysłany (z terenu poprzedniego okupanta) do anglosaskiej Brytanii by zapoczątkować proces wspomniany w poprzednim pytaniu?
Był to włoski mnich, Augustyn, zwany Augustynem z Canterbury (albo po prostu św. Augustynem), wysłany z Rzymu z misją schrystianizowania Anglii przez papieża Grzegorza I.
​
​
Q 10A:
Ledwie anglosascy najeźdźcy zadomowili siÄ™ na zdobytych przez siebie terenach, przyjÄ™li chrzeÅ›cijaÅ„stwo i zasymilowali z ludnoÅ›ciÄ… miejscowÄ…, tworzÄ…c nowy naród, sami stali siÄ™ obiektem brutalnych najazdów, które trwaÅ‚y z grubsza dwieÅ›cie lat!
Jak nazywali siÄ™ owi najeźdźcy (ale nie jak my ich dziÅ› nazywamy, bo ta nazwa to znacznie późniejszy wymysÅ‚) i jakie wydarzenie uważane jest za poczÄ…tek epoki ich najazdów?
Anglosasi najczęściej nazywali ich Dene, można też mówić o ludziach póÅ‚nocy (Norsemen).
Za początek epoki podboju Brytanii uważa się złupienie klasztoru w Lindisfarne w 793 roku.
​
Q 10B:
Najeźdźcy z pytania 10a mieli nawet na terenie dzisiejszej Anglii coś na kształt swojego państwa - obszar (bardzo duży), gdzie ich prawo miało pierwszeństwo przed prawem angielskim.
W jednym z najważniejszych miast tamtego regionu znajduje siÄ™ dziÅ› wspaniaÅ‚e centrum historyczne, gdzie poznać możecie caÅ‚Ä… bogatÄ… historiÄ™ tego okresu w dziejach Anglii, wziąć udziaÅ‚ w dorocznym (w lutym) festiwalu tematycznym, zobaczyć przeróżne pamiÄ…tki historyczne, a także odbyć wycieczkÄ™ w przeszÅ‚ość - czyli zjechać specjalnymi gondolkami na gÅ‚Ä™bokość, na której odkryto pozostaÅ‚oÅ›ci miasta z tamtych czasów i zrekonstruowano je miejsce po miejscu, dom po domu. JadÄ…c wzdÅ‚uż odtworzonych uliczek zobaczycie osadÄ™ takÄ…, jak prawdopodobnie wtedy wyglÄ…daÅ‚a, usÅ‚yszycie dźwiÄ™ki i poczujecie zapachy takie, jakich doÅ›wiadczali tamtejsi mieszkaÅ„cy.
O jakie "państwo" chodzi (o Danelaw / Danelagh),
jakie miasto jest opisane w pytaniu
(podaj jego nazwÄ™ dzisiejszÄ… i z tamtych czasów
York - Jorvik)
i ile zapłaciłbyś za bilet wstępu do tego centrum
(8 funtów - bilet dla dziecka).
Q 11A:
Z wikingami Aglosasi siÄ™ co prawda rozprawili i nie wpuÅ›cili ich na dÅ‚użej na angielski tron, ale i tak to do nich należaÅ‚o ostatnie sÅ‚owo w tej rywalizacji. W 1066 roku doszÅ‚o do ostatecznego podboju ziem angielskich przez przybyÅ‚ych z terenów dzisiejszej Francji Normanów. A Normanowie z francuskiej Normandii to potomkowie póÅ‚nocnych Normanów, a wiÄ™c poniekÄ…d też wikingowie. Wilhelm Zdobywca, zwyciÄ™zca z 1066 r. spod Hastings, jakiÅ› czas po objÄ™ciu tronu wysÅ‚aÅ‚ w teren licznych komisarzy, którzy na jego polecenie zaczÄ™li zliczać wszystko - caÅ‚y nowopozyskany majÄ…tek: ludzi, ziemie, zwierzÄ™ta hodowlane, lasy, pastwiska i tak dalej.
Jak nazywał się ten spis i co oznacza jego nazwa?
Domesday Book - ksiÄ™ga obrachunków (zliczania itp).
​
Q 11B:
DokÄ…d pojechaÅ‚byÅ› dziÅ›, by móc na wÅ‚asne
oczy podziwiać sporządzone w ciągu kilku
lat po wspomnianej wyżej bitwie szczegóÅ‚owe
i barwne sprawozdanie z jej przebiegu
i z poprzedzających ją wydarzeń?
W jakiej formie zostało to
sprawozdanie przygotowane?
To sprawozdanie zostało wykonane
w ciągu dziesięciu lat po bitwie
- jako niezwykle szczegóÅ‚owy haft na dÅ‚ugiej na siedemdziesiÄ…t metrów tkaninie. DziÅ› można jÄ… podziwiać w muzeum we francuskim mieÅ›cie Bayeux.
Q 12A:
Dynastia NormaÅ„ska nie zasiadaÅ‚a dÅ‚ugo na tronie - a to na skutek różnych bardzo dramatycznych wydarzeÅ„ dotyczÄ…cych synów i wnuków Wilhelma Zdobywcy.
Nie mamy czasu, żeby siÄ™ im przyglÄ…dać, ale zachÄ™camy do samodzielnych studiów, bo naprawdÄ™ warto poczytać o Robercie, Wilhelmie i Henryku, o tym, co może czÅ‚owieka spotkać w czasie polowania, o zgubnych skutkach pijaÅ„stwa i katastrofie BiaÅ‚ego Statku, a także o przebojowej Matyldzie, która - choć nie udaÅ‚o siÄ™ jej zrealizować swojego najambitniejszego planu - umieÅ›ciÅ‚a na angielskim tronie swojego syna, dajÄ…c w ten sposób poczÄ…tek fantastycznej dynastii - Dynastii Plantagenetów.
Plantageneci właściwie zasługiwaliby na cały konkurs sobie tylko poświęcony, ale jako że mamy dla nich tylko chwilę, przyjrzyjmy się ich fascynującym kobietom.
Która z kobiet zwiÄ…zanych z dynastiÄ… Plantagenetów (chodzi o matki lub / i żony angielskich królów):
a) wraz z przyszÅ‚Ä… teÅ›ciowÄ… przejechaÅ‚a póÅ‚ Europy, by wyjść za mąż za swojego jadÄ…cego na wyprawÄ™ krzyżowÄ… narzeczonego? Berengaria z Navarry, żona Ryszarda I Lwie Serce.
b) spiskowała z synami przeciwko mężowi i była za to więziona przez kilkanaście lat
(choć w bardzo dobrych warunkach i z licznymi przepustkami :D )?
Eleonora Akwitańska, żona Henryka II, matka m.in. Ryszarda I.
c) uciekała przed swoim wrogiem po zamarzniętej Tamizie, ubrana dla kamuflażu w
białą pelerynę? Cesarzowa Matylda, matka Henryka II.
d) wraz z, hmmm... "przyjacielem" pozbawiÅ‚a tronu (a niektórzy oskarżajÄ… jÄ… nawet
o zamordowanie) swojego królewskiego męża? Izabella Francuska, żona Edwarda II.
​
Q 12B:
Obecnie od ponad sześćdziesiÄ™ciu lat WielkÄ… BrytaniÄ… wÅ‚ada królowa. Wszystko jednak wskazuje na to, że czeka nas w przyszÅ‚oÅ›ci wiele lat panowania mężczyzn.
Kto musiaÅ‚by zrezygnować z tronu (bo o gorszych okolicznoÅ›ciach nie chcemy myÅ›leć), żeby nastÄ™pnym wÅ‚adcÄ… Zjednoczonego Królestwa miaÅ‚a szansÄ™ być Królowa Karolina?
Księżniczka Karolina (Charlotte) jest czwarta w kolejce do tronu, więc zrezygnować musieliby: jej dziadek, książę Karol, jej ojciec, książę William i jej brat, książę George (Jerzy).
Q 13A:
Jako miłośnicy średniowiecznej Anglii, postanowiliście latem
wybrać się na wycieczkę, przygotowaliście sobie nawet mapkę
z propozycjÄ… trasy.
Ale zaraz, to nie jest mapka Anglii!
No więc o co chodzi? Kto tu się pomylił?
Wy? My? A może odpowiedź jest inna? A jeśli tak, to jaka?
Analizując trasę, uzasadnijcie, że mapka rzeczywiście nadaje się /
kompletnie nie nadaje się na taką właśnie wyprawę.
Mapka oczywiście nadaje się na tę wyprawę, gdyż zaznaczono
na niej miejsca ważnych wydarzeÅ„ Wojny Stuletniej - serii konfliktów zbrojnych, które zdominowaÅ‚y panowanie Plantagenetów. Wydarzenia te to przede wszystkim bitwy (pod Crecy, Poitiers, Azincourt - zwyciÄ™skie dla Anglików oraz pod Castillon - zwyciÄ™ska dla Francuzów), a także oblężenie Orleanu i traktat w Troyes, który prawie zakoÅ„czyÅ‚ wojnÄ™.
​
Q 13B:
Książę Filip, małżonek Królowej, znany jest ze swoich koszmarnych gaf i niepoprawnych politycznie, seksistowskich, rasistowskich (i tak dalej) komentarzy, wygÅ‚aszanych wszÄ™dzie, gdziekolwiek miaÅ‚ okazjÄ™ siÄ™ pojawić.
MiÄ™dzy innymi podpadÅ‚ Francuzom, mówiÄ…c coÅ› o ich Å›niadaniach. Co takiego?
- że Francuzi nie potrafią przygotować dobrego śniadania
I co powiedział Książę:
- nastolatkowi marzącemu o lotach w kosmos - że jest za gruby na astronautę;
- muzykowi Tomowi Jonesowi, po wysłuchaniu jego koncertu - że chyba płucze gardło żwirem;
- gdy w czasie oficjalnej wizyty w Australii podano mu misia koalę - że nie chce złapać jakiejś paskudnej choroby;
- do dziewczynek z prywatnej szkoÅ‚y, w której obowiÄ…zujÄ… czerwone mundurki - że wyglÄ…dajÄ… jak córki Drakuli;
- prezydentowi Nigerii, ubranemu w tradycyjne szaty - że wyglÄ…da jakby miaÅ‚ zaraz iść do Å‚óżka.
​
Q 13C:
Jak dopasowalibyście następujące symbole do miejsc na mapce z zadania 13A? Dlaczego?
(OczywiÅ›cie jest tak, że czasem jeden symbol pasowaÅ‚by do kilku miejsc - ale z kolei niektóre bÄ™dÄ… pasowaÅ‚y tylko do jednego.
UÅ‚óżcie je tak, żeby każdemu miejscu przyznać przynajmniej jeden obrazek).
Nasza propozycja jest taka (ale uznawaliśmy i inne logiczne):
1. KoÅ„ w bÅ‚ocie - Azincourt (tam za klÄ™skÄ™ Francuzów odpowiadaÅ‚a nocna ulewa, która zmieniÅ‚a pole bitwy w grzÄ™zawisko, a brodzÄ…cych w nim rycerzy i ich konie uczyniÅ‚a Å‚atwym celem dla Anglików);
2. DÅ‚ugi Å‚uk - Crecy (broÅ„ ta w rÄ™kach wyszkolonych Å‚uczników zadecydowaÅ‚a o zwyciÄ™stwie Anglików);
3. Rycerz w czarnej zbroi - Poitiers (tam Edward
Czarny Książę, następca tronu i najstarszy syn
Edwarda III dowodził wojskami angielskimi);
4. Działo - Castillon (była to pierwsza bitwa,
w której artyleria zadecydowaÅ‚a o wyniku bitwy
- niestety tu Anglicy nie poszli z duchem czasu);
5. PÅ‚onÄ…cy stos - Orlean (bohaterka, która ocaliÅ‚a
oblegane miasto, Joanna D'Arc, zostaÅ‚a przez Anglików uwiÄ™ziona i spalona na stosie);
6. WrÄ™czanie pierÅ›cionka - Troyes (na mocy traktatu, Henryk V zarÄ™czyÅ‚ siÄ™ i zaraz potem ożeniÅ‚ z córkÄ… króla francuskiego. Ich potomek miaÅ‚ wÅ‚adać poÅ‚Ä…czonymi królestwami Anglii i Francji, ale cóż, tak siÄ™ nie staÅ‚o i wojna dalej trwaÅ‚a).
Q 14A:
Który angielski monarcha może siÄ™ pochwalić takim nietypowym family tree? Zidentyfikuj poszczególne osoby (A-J) na wykresie oraz odnoszÄ…ce siÄ™ do nich symbole.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
Q 14B:
Z pewnoÅ›ciÄ… sÅ‚yszeliÅ›cie o tym, w jaki sposób rozwój nauki wspiera rozwiÄ…zywanie starych zagadek kryminalnych, tzw. "cold cases", niejednokrotnie doprowadza do uniewinnienia ludzi, których przez lata niesÅ‚usznie uważano za winnych lub oskarżenia tych, których przez lata nikt nie podejrzewaÅ‚.
Być może już wkrótce takiego uniewinnienia dostÄ…pi jeden z najdÅ‚użej oczekujÄ…cych na dziejowÄ… sprawiedliwość angielskich królów. Zapoznajcie siÄ™ ze wstÄ™pem do jednego z coraz liczniej pojawiajÄ…cych siÄ™ ostatnimi czasy artykuÅ‚ów i wyjaÅ›nijcie, o jakÄ… "cold case" chodzi:
​
Za sprawÄ… tudorowskiej propagandy,
której bardzo przysÅ‚użyÅ‚ siÄ™
niestety William Shakespeare,
Ryszard III uważany był za
mordercÄ™ swoich bratanków, synów
króla Edwarda IV. MiaÅ‚ ich
skrytobójczo zamordować, by móc
zasiąść na tronie.
Odkrycie w 2014 roku grobu i szczÄ…tków Ryszarda umożliwia dokonywanie szczegóÅ‚owych badan
genetycznych. Niektóre z nich już potwierdziÅ‚y, że nie byÅ‚ on spokrewniony z osobami, których szczÄ…tki znaleziono pod schodami w Tower i które uważane sÄ… za szczÄ…tki dwóch zaginionych książąt, czyli jego bratanków. To oczywiÅ›cie otwiera pole dla dalszych badaÅ„ historycznych - no bo co w takim razie staÅ‚o sie z książętami? Czy przeżyli, wyjechali za granicÄ™, żyli w ukryciu? Może kiedyÅ› siÄ™ tego dowiemy...